عدالت مهدوی در منجی گرایی اسلامی

تجلی میثاق الهی ـ ابراهیمی

نویسنده:دکتر عبدالعزیز عبدالحسین ساشادینا[1]ترجمه و بررسی: دکتر سید محمد تقی آیت اللهی[2] ،

اشاره

مقاله حاضر عدالت مهدوی در منجی گرایی اسلامی را در مفهوم قرآنی میثاق الهی ابراهیمی تبیین می نماید. قرآن عمده نیروی خود را بر محور عدالت متمرکز میکند و خدای بزرگ منجی معصوم این عدالت حقیقی را خود هدایت می نماید (مهدی عج). این عدالت، نظامی را[3] به وجود می آورد که از دامهای معمول فریب کاری، که در طول تاریخ به نام نجات بخشی در پیشرفت انسان به سوی این کمال مطلوب بر سر راه بشر قرار گرفته و دیگر پیامدهای آن مسیر خلاف عدالت را پیموده است، بری و با عنایت به عصمت مجری عدالت، از هرگونه خطا مصون بوده و جهان شمول است.

منجی گرایی انتهای تاریخ در قرآن به صورت یک ساختار کلامی در مقایسه با انجیل «عهدجدید» جنبه بنیادی بسیار کمتری دارد. بحث قرآنی انتهای تاریخ بر محور شخصیتی یک موعود منجی انسانی در آینده که مبحث رستگاری شناسی مسیحیت بر پایه آن استوار گردید، متمرکز نمیگردد. قرآن با ارائه فرمول رستگاری ایمان ـ عمل ـ نتیجه هرگونه نیازی را برای مداخله انسانی، جز در نقش راهنما و رهبر الهی جامعه دینی (مهدی عج) که بشر را به چنین رستگاری هدایت فرماید نفی میکند. به علاوه، باید گفت که بذرهای امید به وجود منجی موعود و رهبری صالح عادل در اسلام، از نتایج اعتقاد قرآنی به آینده مطلوب انسانیت سرچشمه میگیرد. این آِینده مطلوب و امید آفرین، بخشی از وعده الهی به ابراهیم (ع) را تشکیل میدهد که قرآن نسلهای آینده فرزندان خلیل الرحمان (ع) را شایسته آن میداند.[4] قرآن کریم این رویداد عالم هستی را در عبارت زیر ادامه می دهد:

و اذ ابتلی ابراهیم ربه بکلمات فأتمهن قال انی جاعلک للناس اماماً قال و من ذریتی قال لا ینال عهدی الظالمین[. (بقره/ 124)

ویاد آر هنگامی که خداوند ابراهیم را به اموری چند امتحان فرمود و او همه را به جای آورد، خداوند به او گفت: من تو را به پیشوایی خلق برگزینم. ابراهیم عرض کرد این پیشوایی را به فرزندان نیز عطا خواهی کرد؟ خدا فرمود: (آری، اگر صالح و شایسته آن باشند) که عهد من هرگز به مردم ستم کار نخواهد رسید.

محتوای این آیه جوهره میثاق الهی با ابراهیم(ع) را می رساند و طرح الهی به تعیین و گزینش ابراهیم (ع)، بنده صالح عادل حق را به عنوان امام مردم بیان می دارد. خروج ظالمان از محدوده احراز رهبری جامعه بر توجه الهی درباره خطرهای سهمگین بی عدالتی که تحت حکومت رهبران غیرالهی پدیدار می گردد دلالت دارد. در انتصاب ابراهیم (ع) به عنوان پیامبر، توجه خداوندی به بشر، بیش از هدایت روحانی ـ اخلاقی انسان است و تعیین ابراهیم به امامت، ایجاد یک نظام مطلوب الهی را به رهبری شایسته امام منصوص ملهم الهی نتیجه می دهد.[5]

انتظار موعود نجات بخش قرآن، به ایجاد یک نظم اخلاقی در زمین مربوط می شود و این هدف عالی به وسیله آن دسته از رهبران هدایت شده الهی به سامان می رسد. چنین رهبرانی را خدای عالم قدرت می بخشد تا ثابت کنند که اراده الهی در تاریخ برترین اراده هاست و این مهم نتیجه وعده الهی به ابراهیم(ع) است. در این مفهوم خاص، انتظارات قرآنی در بیشتر موارد با باورهای انجیل درباره جهاد انسان به ایجاد نظم مطلوب که در آن خداوند گه گاهی با مداخله به دفع نیروهای ضد الهی می پردازد، هماهنگی دارد.

با اطمینان می توان گفت که حتی وقتی قرآن از مسیح به عنوان منجی یاد می کند، اعتقادات اسلامی در مورد پدیده نجات بخشی آینده تاریخ در قالب رجعت دوباره منجی انسان بیان نمی گردد.[6] بلکه امیدهای قرآنی به نجات بخشی به صورت یک جهاد پیگیر به منظور ایجاد جامعه عادلانه با رهبری هدایت یافته الهی بیان می شود. این مهم، جنبه اساسی میثاق ابراهیمی را باز می تاباند. درمقیاس وسیع، انگیزه مذهبی که در میثاق الهی با ابراهیم(ع) در مورد نظم عمومی ایده آل با هدایت امام شایسته عادل به وجود آمده است، جهت گیری سیاسی و اجتماعی را مشخص می سازد که در دو بیان تاریخی درباره منجی گرایی در مذاهب یهود و اسلام دیده می شود. وقتی که به اعتقاد منجی گرایی در قرآن می نگریم و در صدد مطالعه تطبیقی بر می آییم، آن را از نقطه نظر خاص مسیحیت ملاحظه می کنیم؛ زیرا در تاریخ صدر مسیحیت بود که نمونه نهضت موعودگرایی نجات بخش در سنت ابراهیمی به وجود آمد. در عین حال، در قرآن هم در بیشتر موارد، همچون تورات «عهد قدیم» نقش منجی جنبه ثانوی و اتفاقی دارد. از طرف دیگر، اهداف خداوندی در میثاق الهی با کنش ابراهیمی به صورت نیروی رانش در پشت دید موعودگرایی نجات بخش عمل می کند و استقرار تمام و کمال عدالت را بر سراسر زمین نتیجه می دهد. درنتیجه، این میثاق الهی، نقطه هم گرایی را در اعتقاد به موعود منجی جهانی در میان پیروان مذاهب ابراهیمی به وجود می آورد.[7]

مذاهب ابراهیمی راه کلی زندگی انسان را ارائه می دهند که هم به تمام پاسخ گویی و مسؤولیت انسانی را می طلبد و هر فردی باید به عنوان بخشی از تعهدات دینی خود به خدا آن را ادا نماید. در حالی که پاسخ گویی در امور دینی، بیانی فردی و خودمختار از رابطه شخص با خداست و در طول اطاعت حق قرار می گیرد و جنبه عمودی دارد، مسئولیت پذیری، عینیت خارجی دین داری است که انسان مؤمن را به دیگر انسان ها می پیوندد و در عرض دیگر افراد بوده و از جنبه افقی برخوردار است. در قرآن و انجیل، میثاق سبب می شود تا خدا خود به تعهد الهی خویش عمل کند و اسباب هدایت لازم را برای انسان فراهم آورد تا مسئولیت سازگاری با واجبات را در رابطه متقابل با جامعه (احترام به حیات، مالکیت، عدالت و غیره) به دوش کشد. به عبارت دیگر، این امر بر این فرض استوار است که پاسخ گویی معنوی به مسئولیت پذیری اجتماعی ـ اخلاقی می انجامد.

برای آن که راز منابع قرآنی، درک آینده نجات بخش انسان را کشف کنیم و بدانیم که آیا کتب آسمانی عبری و اسلامی در آخرت شناسی این جهانی، از یک مبنای روحانی و اخلاقی برخوردارند، باید رابطه پاسخ گویی و مسئولیت یا رابطه عمودی و افقی که سنت های ابراهیمی در بیعت ها و تعهدات مذهبی خود از آن الهام می گیرند را درک کنیم. در این نوشتار، بنیادهای منجی گرایی در مفهوم قرآنی میثاق مذهبی کشف میشود و بررسی ابعاد مقایسه ای و تطبیقی آن در کتب آسمانی مذاهب ابراهیمی در این زمینه به دیگران واگذار می گردد.

اعتقاد به موعود نجات بخش در مفهوم مداخله الهی در تاریخ انسانی از طریق تعیین انسان صالح هدایت شده (مهدی عج) که مردم را در آخر الزمان از ظلم و ستم رهایی می بخشد، جنبه برجسته مبحث رستگاری شناسی اسلامی را تشکیل می دهد. بیشک، مسلمانان صدر اسلام اعتقاد داشتند که حضرت محمد (ص)، در این موضع آخرت شناسی خاتم النبیین و پیامبر آخر الزمان است و انتظار داشتند تا انسانیت را به سوی ایجاد جامعه موعود ایده آل با رسالتی جهانی راهنمایی و هدایت کند. این توقعات نیز بخشی از گرایش های اصلاح طلبانه و احیاگرانه را در بین جوامع مسیحی ـ یهودی عربستان در قرون ششم و هفتم میلادی (قرن اول هجری) تشکیل می داد. مفاهیم قرآنی روز قیامت و علائم و ساعت را باز می تاباند و دوره ای از وحشت و ترس و بی نظمی را در آخر الزمان اعلام می دارد. این دوره در چارچوب های ایدئولوژیک و فرهنگی و معجزه ظهور منجی در رستگاری شناسی و آخرت شناسی مذهب ابراهیمی درک پذیر است.

تفسیر عمده این جهانی اسلام در ایجاد یک جامعه سیاسی ـ مذهبی موسوم به امت اسلام خلاصه می شود. امت اسلامی با عضویت همه کسانی که به خدا معتقدند و وحی الهی را از طریق حضرت محمد(ص) می پذیرند، شکل می گیرد. درنتیجه، اعتقاد مسلمانان به رهبر نجات بخش و موعود هدایت شده الهی (مهدی عج) از اقرار آنان به موقعیت حضرت محمد (ص) و رویکرد او به عنوان پیامبر هدایت شده ملهم الهی نشأت می گیرد که سرانجام امت ایده آل را به وجود می آورد. وحی اسلامی در ارزشیابی شرایط انسانی که مانع اجرای هدف غایی الهی برای انسانیت می شود خود را فعال می نگرد . تمدن انسانی، بنا به باورهای قرآنی، جهاد مستمر انسان علیه خودمحوری و خودخواهی های جزئی اوست که دو منبع عمده تعارض و نابودی انسان به شمار می آیند. این همان دشمنی است که از طریق «جهاد اکبر» باید بر آن چیره شد، پیش از آن که از طریق جهاد اصغر بتوان از عهده دشمنان خارجی سربلند بیرون آمد. دشمن داخلی نفس سرکش از ایجاد جامعه انسانی عادلانه و صلح جو جلوگیری می کند و مانع اصلی استقرار آن به شمار می آید، چنان که تجربه تاریخی هم به کرات آن را نشان داده است. رستگاری شناسی بیان اوضاع انسان بیچاره ناامید است که نیاز به حس نقادی به سرنوشت مشترک انسانی دارد تا حماسه انسانی جست و جوی عدالت و صلح را فراهم آورد. این بیان جوهره اصلی پدیده منجی گرایی انتهای تاریخ را در اسلام تشکیل می دهد.

در زمان های گوناگون در تاریخ، خداوند بزرگ مداخله می کند و نمونه های زنده ای را فراهم می آورد. پیامبران طبیعت حقیقی و کمال را از مجرای ایمان به خدا، به انسان یادآوری میکنند. در آخر الزمان، پس از آن که همه تلاش های انسانی به ناکامی گرایید و انسانیت خود را نیازمند احیای اخلاقی ـ روحانی دید و مسئولیت تاریخی خود را در ایجاد نظم الهی در زمین درک کرد، خدای بزرگ، عیسی (ع) را در معیت حضرت مهدی (عج) خواهد فرستاد. حضرت مهدی (عج) دین خالص را احیا خواهد کرد و باطل را خواهد زدود و از بندگان صالح خدا فریادرسی خواهد نمود. در این میان، انسان ها وظیفه دارند تا ماهیت اساسی و اصالت خویش را از مجرای تسلیم به خدا (اسلام) بازشناسند و به فرمان امام منصور (مهدی عج) گردن نهند. این نگاه تفسیر اخلاقی ـ معنوی منجی گرایی در اسلام را بیان می دارد.

[1]. استاد مطالعات مذهبی دانشگاه ویرجینیا_ آمریکا

[2]. استاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز

[3] مقاله حاضر در کنفرانس «منجی گرایی تطبیقی» شهر میلان کشور ایتالیا ارائه شده است.

[4] پیامبران الهی در همه زمان ها، مردم را به ویژه به این نکته توجه داده اند که تأیید خداوندی برای هدایت مردم، در خاندان و ذریه آنان قرار گرفته است. قرآن مجید به کرات درباره پیامبران که به درگاه خداوند برای ذریه (خاندان ) خود دعا میکردند و از ذات باری تعالی مسألت مینمودند تا هدایتش را در دودمان شان قرار دهد، سخن میگوید در پاسخ به این راز و نیازها، آیات قرآنی تصدیق می کنند که لطف خاص خداوندی به اعقاب بلافصل پیامبران اعطا میشد تا میثاقهای پدرانشان را دست نخورده نگه داشته و نمونه هایی از درست کاری و رستگاری گردند و در راه راستی که به وسیله پیامبران نهاده شده است، با استواری گام بردارند. کلمه ذریه به معنی زاد و ولد و فرزند یا نسل بدون واسطه در سی و دو آیه قرآنی به کار رفته است. این کلمه یا در رابطه با امر شخص پیامبر که فرزندشان باید در راهشان باقی بماند یا کار هدایتشان در نسل خویش ادامه یابد به کار میرود. غالباً کلمه ذریه در آیاتی به کار میرود که پیامبران ادعا میکنند خداوند آنان را انتخاب نموده است که نمونه درستی و راستی در ادامه نسل پیامبران باشند. این علاقه نسبت به نسل پیامبر در آیه مذکور (سوره 2 ، آیه 124) منعکس شده است. متکلمان معمولاً این آیه را در فصول مربوط به امامت نقل میکنند و آن را در مورد عصمت امامان به کار میبرند و بدان استدلال میورزند. جانشینی پیامبر و رهبری جامعه اسلامی، اساسیترین موضوع مذهبی است که علاوه بر مصالح سیاسی، ملاحظات ریشه دار مذهبی را در آن باید در نظر گرفت و رهبری جامعه بالاتر از هر مقام مذهبی تلقی میشود. حضرت محمد(ص) اصلاح گر مذهب راستین اسماعیل و ابراهیم بود و بنابراین در او تقدس ارثی طایفه اش به اعلی ترین سطح می رسید. این نظر را قرآن کریم قویاً تأیید کرده است. مثلاً جایی که اعلام می فرماید: «همانا خدا آدم و نوح وخاندان ابراهیم و خاندان عمران را برتر از همه مردم برگزید» (سوره ی 3 آیه ی 33). مفسرین حضرت محمد (ص) را وابسته به خاندان ابراهیم، که در این آیه بدان اشاره شده دانسته اند. بنابراین پس از رحلت او، جانشینانش تنها کسانی می توانند باشند که از همان خاندان و از همان فضایل و شایستگی ها برخوردار گردند. در این مورد، باید به مفهوم قرآنی خاندان تقوا و تعالی، که مطلوبیتش در نظر خداوند از اعمال و خدمات نیکوی آنان در راه رضای خداوند متعال ناشنی می شود توجه کرد. در همین رابطه، موعود نجات بخش جهانی انتهای تاریخ که آخرین وصی پیامبر رحمت حضرت محمد(ص) است نیز همین مبانی شایستگی و اصالت ریشه دار مقدس ذریه ابراهیمی را در این میثاق الهی در خود دارد. تفسیر این اصالت عمیق، به نیکوترین وجه، در دعای شریف ندبه بیان شده است و الباد آن در فقراتی از این دعا که با سی بار «یا بن» پی در پی شروع می شود با زیبایی انسجام و آگاهی بخشی و عمق ارائه گردیده است و خواننده را به دقت و تأمل در این فقرات دعای ندبه فرا می خوانیم. آری، به قول علامه دکتر محمد اقبال لاهوری، متفکر اسلامی:

حق بردن آورد این تیغ اصیل از نیام آرزوهای خلیل

[5] شمول رهبری امام، طبق این آیه، همه مردم اند (انی جاعلک للناس اماما) و تعیین امام که اولی الله و خلیفة الله فی الارض است، تنها در شأن خداوند متعال است که این آیه و آیات متعدد دیگر گواه بر آن است. همین مفاهیم قرآنی در زیارت جامعه کبیره تفسیر شده است به ویژه آنکه امامان «باب المبتلی به الناس» (بابی که مردم به آن امتحان می شوند)اند و مجریان این میثاق الهی ـ ابراهیمی که عصاره آن عدالت گستری است.

[6] آیین رجعت از مسلمات قرآنی و از ضروریات مذهب شیعه است و شهرت آن چون آفتاب تابان است، به گونه ای که در زیارت جامعه کبیره، جامع ترین زیارت مأثوره ای است که از امام هادی (ع) روایت شده و امامان معصوم (ع) بدان زیارت می شوند تصدیق به رجعت ائمه(ع) می شود (مصدق برجعتکم). بیش از دویست حدیث در این باب از معصومین (ع) به صراحت در رجعت وارد شده و زیاده بر پنجاه نفر از اعاظم و افاخم علما و محدثین شیعه آن را روایت کرده اند و به حد تواتر رسیده است. حتی شعرا هم در اشعار خود آن را مطرح ساخته و بدان استدلال کرده اند و در هر عصری مناظرات و مباحثات علمی و آیینی در بین علمای اسلامی صورت گرفته و رساله های متعددی در این باب نوشته شده است. مبنای رجعت و اعتقاد بدان آیات متعدد قرآنی است که در این جا به برخی از آنان اشاره می شود. خدای متعال می فرماید:

و یوم نحشر من کل امة فوجاً ممن یکذب بایاتنا فهم یوزعون[

یاد آر روزی که خلق به عرصه قیامت (با رجعت به دنیا در ظهور امام عصر (عج)) از هر قومی، یک دسته را که تکذیب ایات ما می کنند برانگیزیم و آن ها بازداشته خواهند شد (سوره نمل، آیه 83)

و باز خدای متعال می فرماید:

و یوم نسیر الجبال و تری الارض بارزة و حشرناهم فلم نغادر منهم احداً[

یاد آر روزی که کوه ها را به رفتار آریم و زمین را صاف و بدون پست و بلندی آشکار ببینی و همه را محشور نماییم و یکی را فرو نگذاریم (سوره کهف، آیه 47)

از این دو آیه روشن می شود که دو نوع حشر وجود دارد. یکی در قیامت که همگانی است و دیگری رجعت که جنبه اختصاصی دارد و عده ای خاص را در بر می گیرد و همگانی نیست.

هم چنین خدای بزرگ در جایی دیگر می فرماید:

قالوا ربنا امتّنا اثنتین و احییتنا اثنتین فاعترفنا بذنوبنا فهل الی خروج من سبیل[

در آن حال کافران گویند پروردگارا تو ما را دو بار بمیراندی و باز زنده کردی تا ما به گناهان خود اعتراف کردیم. آیا اینک ما را راهی هست که از این عذاب دوزخ بیرون آییم؟(سوره غافر، آیه 11)

توضیح آن که مردن از این زندگی مردن اولی است، زنده شدن پس از آن در رجعت زنده شدن اولی است. مردن پس از حیات در رجعت، مردن دوم است. حیات در قیامت احیای دوم است.

علاوه بر این، در حکایت عزیر پیامبر می فرماید:

او کالذی مرّ علی قریة فهی خاویة علی عروشها قال انّی یحیی هذه الله بعد موتها فاماته الله مائة عام ثم بعثه قال کم لبثت قال لبثت یوما او بعض یوم قال بل لبثت مائة عام فانظر الی طعامک و شرابک لم یتسنه و انظر الی حمارک و لنجعلک آیة للناس و انظر الی العظام کیف ننشزها ثم نکسوها لحما فلما تبین له قال اعلم ان الله علی کل شیء قدیر[.

یا بمانند آن که (برخی از مفسران گفتند مراد عزیر پیامبر است) به دهکده ای گذر کرد که خراب و ویران شده بود. گفت به حیرتم که خدا چگونه باز این مردگان را زنده خواهد کرد. پس خداوند او را صد سال میراند، سپس زنده اش برانگیخت و به او فرمود که چند مدت درنگ نمودی؟ جواب داد: یک روز یا پاره ای از یک روز. خداوند فرمود: نه چنین است؛ بلکه صد سال است که بخواب مرگ افتادی؛ نظر در طعام و شراب خود بنما که هنوز تغییر نکرده و الاغ خود را نیز بنگر تا احوال بر تو معلوم شود و ما تو را حجت بر خلق قرار دهیم که امر بعثت را انکار نکنند و بنگر در استخوان های آن که چگونه در همش پیوسته و گوشت بر آن پوشانیم چون این کار او آشکار و روشن گردید، گفت همانا اکنون به حقیقت و یقین می دانم که خداوند بر همه چیز تواناست (سوره بقره، آیه 259)

و یا در آیه دیگری می فرماید:

الم تر الی الذین خرجوا من دیارهم و هم الوف حذر الموت فقال لهم الله موتوا ثم احیاهم ان الله لذو فضل علی الناس ولکن اکثر الناس لا یشکرون[

آیا ندیدید آن هایی را که از ترس مرگ از دیار خود بیرون رفتند که هزارها تن بودند. خدا فرمود بمیرید . همه مردند. سپس آن ها را زنده کرد، زیرا خدا را در حق بندگان فضل و کرم بسیار است؛ لیکن بیشتر مردم سپاس گزار حق نیستند (سوره بقره، آیه 243)

تفصیل و تشریح آیات مذکور در کتب تفسیر آمده است. به هر حال، آیین رجعت جلوه ای دنیایی از معاد اخروی است که قدرت الهی را نشان می دهد. اما آن چه در مورد منجی اسلام حضرت مهدی (عج) و نیز حضرت عیسی (ع)، یار آن حضرت رخ می دهد، پدیده ظهور است نه رجعت، چه هر دو زنده اند. حضرت مهدی(عج) در 15 شعبان 255 ه.ق به دنیا آمده و در سال 260 ه.ق غیبت صغرای خود را آغاز کرده است و در 15 شعبان 329 ه.ق. غیبت کبرای خویش را شروع کرده است و هر زمان که خدا اراده فرماید و جامعه شایستگی ظهور را یابد و تصمیم جدی به تغییر مثبت سرنوشت خود گیرد، ظهور خواهد فرمود که ((ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم همانا؛ خداوند سرنوشت قومی را تغییر نمی دهد، مگر که آنان نفسانیات خود را تغییر دهند (سوره رعد، آیه 11)

به قول اقبال لاهوری:

خدا آن ملتی را سروری داد که تقدیرش به دست خویش بنوشت

به آن ملت سر و کاری ندارد که دهقانش برای دیگری کشت

آن چه نویسنده در صدد القای آن است، مشارکت فعال جامعه در ظهور منجی است و این همان اصلی است که خواجه نصیر الدین طوسی(ره) می فرماید: وجوده لطف و غیبته لطف آخر و عدمه منّا. وجود مهدی (عج) لطف است و غیبت او لطفی دیگر است و عدم ظهور او نیز از خود ماست. و بنابراین همان گونه که غیبت به صورت تدریجی صورت گرفت و از غیبت صغری شروع و به غیبت کبری ختم شد، ظهور نیز بر اساس این قاعده، از ظهور صغری آغاز و به ظهور کبری می انجامد. در ظهور صغری، انسان های منتظر باید شایستگی خود را در تنظیم رابطه خویش با خدا و ولی معصوم او و جامعه نشان دهند و در طریق صلاح و سواد فعالانه گام بردارند؛ چه قومی که در انتظار مصلح است، خود باید صالح باشد.

[7]. فکر انتظار فرج موعود جهانی، فکر ترویج حق و حاکمیت در دنیاست که این فکر در میان انسان ها اعم از موحد و مادی مشترک است و در میان مذاهب ابراهیمی این فکر نقش برجسته تری دارد. نگارنده وقتی به دقت سخنان هم دیوید بن گودین نخست وزیر دولت صهیوینستی اسرائیل که خود از بنیان گذاران این دولت غاصب به شمار می آید و از سردمداران تروریسم دولتی بود بررسی و مطالعه می کرد، او در نطق خود به صراحت اظهار داشت : «...جهان نمی تواند همیشه در حال جنگ و ستیز به سر برد و آن موعود جهانی که همه مذاهب و مکاتب و از جمله مذهب ما یهودیان ظهور او را نوید داده اند، سرانجام خواهد آمد و صلح پایدار را در جهان استقرار خواهد بخشید...». جالب این جاست که این نطق حدود دو سال بعد از اشغال صحرای سینا و مسجد الاقصی توسط اسرائیل در سال 1346 ایراد شده و ناطق در آن زمان یکی از مهره های درشت نظام صهیونیستی به شمار می آمده است. در عین حال، نقطه تمایز مکتب ما با سایرین در این است که فکر انتظار فرج و ظهور منجی در آخر الزمان در مکتب اهل بیت (ع) منظم و سازمان یافته و فعال است و هویت کامل و اصالت و شرافت خانوادگی منجی عالم کاملاً شناخته شده و حقیقی است و از هرگونه ابهامی تهی است. همین امر موجب شده است تا مدعیان دروغین مهدویت در جوامع شیعی بسیار کمتر از سایر جوامع اسلامی بتوانند نفوذ کنند و عرض اندام نمایند؛ گرچه ضروری است تا بیش از گذشته آیین مقدس مهدویت در جوامع تعمیق و گسترش یابد تا از هرگونه آسیب اعتقادی ـ سیاسی و اجتماعی پیش گیری شود و ترویج مهدی شناسی به مهدی باوری و آن گاه به مهدی محوری بینجامد و این کلام حکیمانه متفکر بزرگ، خواجه نصیر الدین طوسی (ره)، مورد تأمل عمیق قرار گیرد و تلاشی به رفع موانع ظهور گردد که خود «حجاب خودی حافظ از میان برخیز».

«حرمان خلق از امام و علت غیبت او چون معلوم است که از جهت خدای سبحانه و از جهت امام نبود، پس لابد از جهت رعیت بود و تا آن علت زایل نشود، ظاهر نگردد و استبعاد از درازی عمر حضرت مهدی (عج) نمودن چون امکانش معلوم است و از غیر او مُتَفِق، جهل محض بود.» (فصول نصیریه، چاپ دانشگاه تهران، 1338)

پی نوشت: