شرح فرازهای دعای افتتاح

"الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَيْسَ لَهُ مُنَازِعٌ يُعَادِلُهُ وَ لا شَبِيهٌ يُشَاكِلُهُ وَ لا ظَهِيرٌ يُعَاضِدُهُ " ( سپاس خداى را كه ستيزه‏جويى‏ ندارد تا با او برابرى نمايد،و شبيهى ندارد كه هم شكل او باشد،و پشتيبانى ندارد كه او را يارى كند) " وَ لا ظَهِيرٌ يُعَاضِدُهُ " ظهیر به معنای پشتیبان از ریشه ظهر یعنی پشت ، گرفته شده و از آنجا که انسان خیلی از چیزهای سنگین را با پشت و کمر خود حمل می کند و از کمرش کمک می گیرد.. به کمک کار انسان ، ظهیر می گویند چون او را پشتیبانی و کمک می کند ولی برای خدا پشتیبانی که کمک بازوی او باشد وجود ندارد . چون معممولا قوه و قدرت انسان از عضد(بازوی)اوست لذا کسی که نیرو و کمک انسان باشد گویا عضد اوست و خداوند ظهیری که هم بازوی او باشد ندارد و با قدرت قاهره خود در اداره امور عالم از از کمک و پشتیبان بی نیاز است.

 " الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي مِنْ خَشْيَتِهِ تَرْعَدُ السَّمَاءُ وَ سُكَّانُهَا وَ تَرْجُفُ الْأَرْضُ وَ عُمَّارُهَا وَ تَمُوجُ الْبِحَارُ وَ مَنْ يَسْبَحُ فِي غَمَرَاتِهَا "(سپاس خداى‏ را كه از خشيتش آسمان و ساكنانش غرّش كنند،و زمين و آباد كنندگانش بلرزند،و درياها و هركه در اعماقش شناور است موج زنند.) معلوم می شود که در عمق دریاها هم موجودات دریائی مثل ماهی و نهنگ و ... تسبیح خدا را می گویند.

 "الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدَانَا لِهَذَا وَ مَا كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدَانَا اللَّهُ 1" "سپاس خداى را كه ما را به شناخت خويش هدايت فرمود و اگر خدا ما را هدايت نكرده بود هرگز هدايت نمى‏شديم‏ " این آیه شریفه در مقام دعا در دعای افتتاح ذکر شده و حمد و سپاس اهل ایمان در برابر نعمت های الهی این است که اعتراف می کنند به این که هدایت کار خدایتعالی است و انسان هیچ قدرت و اختیاری درباره آن ندارد و اگر توفیق الهی نبود به تنهایی نمی توانستند راه صحیح را پیدا کنند و خدا را سپاس میگویند که آن را خالص برای خود قرار داده یعنی کارشان را به جایی رسانیده که هیچ اعتماد باطل و هیچ عمل زشت و باطلی نداشته باشند و شایسته بهشت گردیده اند. 

وقتی عسل را آب کرده و مومش را می گیرند،عسل خالص و مصفی یعنی تصفیه شده میشود و پیامبر اکرم به اعتبار اینکه تصفیه شده ی موجودات و یا اینکه از دغل و عیوب روحی تصفیه شده است به او صفی می گویند. " وَ حَافِظِ سِرِّكَ "پیامبر(ص)،حافظ راز تو بود. امیر المومنین در بیان خصوصیات آل پیامبر(ص) می فرماید: " و مَوضِعُ سِرِّه 2" آل پیامبر(ص)محل اسرار حضرتند.سر آن مطلب پنهانی است که انسان به هر کسی نمی تواند بگوید.از اینجا معلوم می شود پیامبر اکرم (ص) علاوه بر مطالب علنی که برای همه مردم بیان می کردند مطالب سری هم داشتند که فقط در اختیار آل خود می گذاشتند که قدر مسلم در زمان پیامبر(ص)حافظ راز آن حضرت علی (ع) بوده است که پناهگاه علم و امامت و حکومت حضرت بودند. 

 در این قسمت از دعا از امیر المومنین (ع)به آیت و نشانه بزرگتر خدا و خبر عظیم یاد می شود و این تعبیر حاکی از عظمت علی (ع) است که آینه تمام نمای حق و نشانه ی عظمت و بزرگی پروردگار است.

" اسْتَخْلِفْهُ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفْتَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِ مَكِّنْ لَهُ دِينَهُ الَّذِي ارْتَضَيْتَهُ لَهُ أَبْدِلْهُ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِ أَمْنا يَعْبُدُكَ لا يُشْرِكُ بِكَ شَيْئا" (او را جانشين خود روى زمين گردان،چنان‏كه پاكان پيش از او را جانشين خويش‏ قرار دادى،دينى را كه برايش پسنديده‏اى به دست او پابرجا بدار،و ترسش را به امنيت بازگردان،تا با اخلاص كامل‏ تو را بپرستد.) این جمله از دعا مضمون آیه ای در سوره نور است که می فرماید:" وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَىٰ لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا ۚ يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا ۚ وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَٰلِكَ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ 3" (خدا به کسانى از شما که ايمان آورده اند و کارهاى شايسته کرده اند وعده داد که در روى زمين جانشين ديگرانشان کند، همچنان که مردمى را که پيش از آنها بودند جانشين ديگران کرد. و دينشان را -که خود برايشان پسنديده است- استوار سازد. و وحشتشان را به ايمنى بدل کند. مرا مى پرستند و هيچ چيزى را با من شريک نمى کنند. و آنها که از اين پس ناسپاسى کنند، نا فرمانند.) 

 " اللَّهُمَّ أَظْهِرْ بِهِ دِينَكَ وَ سُنَّةَ نَبِيِّكَ حَتَّى لا يَسْتَخْفِيَ بِشَيْ‏ءٍ مِنَ الْحَقِّ مَخَافَةَ أَحَدٍ مِنَ الْخَلْقِ " (خدايا به وسيله او دينت و روش‏ پيامبرت را آشكار كن،تا چيزى از حق،از ترس احدى از مردم پنهان نماند.) این که حق مخفی مانده بسیاری از آن در اثر این است که مردم در دین بدعت گذاشته اند و کم کم چهره حق پوشیده شده کما اینکه در بعضی دعاها درباره امام زمان آمده: "اللّهُمَّ جَدِّد بِهِ مَا امتَحی مِن دینِک وَ بُدِّل مِن حُکمِک ، وَغُیِّر مِن سُنَتِک" (خدایا به وسیله ولی عصر(عج) تجدید کن آنچه را که از دینت محو و از حکمت تبدیل شده و تازه کن آن سنتهایی که تغییر پیدا کرده و محو شده است)از امام محمد باقر (ع)نقل شده است که فرمودند : "يَقُومُ الْقَائِمُ بِأَمْرٍ جَدِيدٍ وَ كِتَابٍ جَدِيدٍ وَ قَضَاءٍ جَدِيدٍ...4" (قائم ما به حکومت و کتاب و قضاوت تازه قیام می کند) یعنی چون دستورات و احکام اسلام دستخوش هوا و هوس واقع شده و زیر پرده مانده است.وقتی که حضرت ولی عصر(عج)ظهور می کند آن اسلام حقیقی ظاهر می شود و به نظر می آید که دینی تازه آمده است در حالی که دین تازه نیست،بلکه حقیقتی است که از نظر ما مخفی شده است. عامل دیگری که باعث شده است چهره حقیقی دین و سنت پیامبرمخفی بماند و اسلام واقعی عمل نشود،نبود امنیت و آرامش لازم جهت اجرای احکام و مقررات اسلام و ترس و وحشتی است که مانع از گفتن حقیقت می شود همانطور که در سوره مبارکه نور می فرماید: "وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا ۚ يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا 5" (و وحشتشان را به ايمنى بدل کند. مرا مى پرستند و هيچ چيزى را با من شريک نمى کنند) لذا در این قسمت از دعا عرض می کنیم خدایا با ظهور عدل منتظر ، دین خود و سنت پیامبرت را ظاهر کن به طوری که هیچ چیز از حق به واسطه ترس از کسی مخفی نماند.

 " اشْفِ بِهِ صُدُورَنَا وَ أَذْهِبْ بِهِ غَيْظَ قُلُوبِنَا " (دردهای باطنی ما را به او شفا بخش،و كينه دلهايمان را به او برطرف‏ كن.) غیظ و خشم مقدس چیزی است که مومن دارد مثلا از ظلم ناراحت است و از کشته شدن افراد خوب و شهادت آنها به دست دشمن خشمگین می شود که به برکت ظهور امام زمان(عج) این غیظ شفا پیدا می کند . خداوند می فرماید: " قَاتِلُوهُمْ يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَيْدِيكُمْ وَيُخْزِهِمْ وَيَنْصُرْكُمْ عَلَيْهِمْ وَيَشْفِ صُدُورَ قَوْمٍ مُؤْمِنِينَ " (با آنها بجنگيد. خدا به دست شما عذابشان مى کند و خوارشان مى سازد و شما را پيروزى مى دهد و دلهاى مؤمنان را خنک مى گرداند.) " وَ اهْدِنَا بِهِ لِمَا اخْتُلِفَ فِيهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِكَ إِنَّكَ تَهْدِي مَنْ تَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ " (و ما را به مدد او به حقيقت آنچه كه در آن اختلاف افتاده از حق به اذن خود راهنمايى فرما،همانا تو هركه را بخواهى به راه راست‏ هدايت مى‏كنى) یکی از خاصیت های ظهور حق آن است که اختلافات افراد درباره آن از بین می رود.حق که آشکار شد ذوق و سلیقه ها و برداشت های شخصی از حق که موجب اختلاف شده است ، از بین میرود.) "وَالسَلامُ عَلی مَن عَرَفَ الحَق وَ نَصَرهُ"